Obraz samego siebie u osób z niepełnosprawnością intelektualną

Nieadekwatna, zawyżona samoocena może pociągać za sobą poważne konsekwencje. W miarę upływu czasu, gdy dziecko staje się członkiem kolejnych grup, nieprawidłowo ukształtowana samoocena utrudnia mu na właściwe funkcjonowania we wszystkich kręgach życia społecznego. Zarówno w rodzinie, szkole, jak i społeczności lokalnej relacje interpersonalne z osobami pełnosprawnymi są zakłócone i nie przebiegają prawidłowo. Osoba z upośledzenie umysłowym nie rozumie oczekiwań i wymagań stawianych przez otoczenie (Z.Janiszewska-Nieścioruk, 2000). Niewłaściwy wizerunek swojej osoby może prowadzić do błędnej oceny rzeczywistości. W następstwie tego jednostka doznaje wielu rozczarowań, niepowodzeń, rozterek i przykrości (T.Żmudzka, 2003). Wysoka samoakceptacja stanowi także wewnętrzną przeszkodę w budzeniu i doskonaleniu mechanizmów samodoskonalenia. A to z kolei hamuje pełny rozwój swoich zdolności i umiejętności. Osoba zatrzymuje się, poprzestaje na tym, co już potrafi, nie ma wyższych aspiracji, wręcz przeciwnie jeszcze je zaniża. Można powiedzieć, że stoi w miejscu, a przecież całe nasze życie powinno być nieustannym rozwojem i doskonaleniem się.
Wskazane, zatem byłoby pomóc ludziom z upośledzeniem umysłowym w kształtowaniu prawidłowej, zgodnej z rzeczywistością samooceny, własnych cech i możliwości. Wydaje mi się, że jakiekolwiek poczynania w tym zakresie powinny mieć początek w uświadomieniu dorosłych, przede wszystkim rodziców i osób znaczących, oraz wpieraniu ich wysiłków zmierzających do ułatwienia swojemu niepełnosprawnemu podopiecznemu budowanie poprawnej samooceny (E.Janion, A.Rudzińska-Rogoża, 2003). Działania ich winny być rozpoczęte jak najwcześniej, zarówno w rodzinie, jak i od pierwszych lat nauki, kiedy schematy myślowe związane z oceną siebie są jeszcze plastyczne, podatne na zmiany (Z.Janiszewska-Nieścioruk, 2000). Zabiegi te obejmują stworzenie życzliwej i serdecznej atmosfery, dostrzeganie i docenianie nawet drobnych, ale rzeczywistych sukcesów dzieci, zachęcanie do samodzielnego podejmowania decyzji, wykonywania zadań. To także zwiększanie szans na aktywne uczestnictwo w organizowaniu bogatego, różnorodnego rodzinnego i szkolnego życia. Sytuacja taka daje możliwość spojrzenia na własna osobę, które będzie uwzględniać zarówno zalety, jak i wady, zwycięstwa i porażki, przy jednoczesnej prawidłowej ocenie własnych możliwości, własnego wysiłku w dążeniu do realizacji celu. "Taka percepcja własnej osoby pozwoli zaakceptować nie tylko swoje dobre strony, ale również i te, które wymagają jeszcze pracy nad sobą"(A.Mikrut, 1998).