Każdy człowiek w trakcie swojego rozwoju wykształca indywidualny, niepowtarzalny zbiór właściwości psychicznych - regulujących jego zachowanie, wyznaczających tożsamość, kierunek i sposoby przystosowania się do otoczenia - zwany w psychologii osobowością.
Osoby upośledzone umysłowo nie są wyłączone z ogólnego prawa rozwoju. Podobnie jak inni podlegają działaniu wielu czynników, które wpływają na ich funkcjonowanie. Warunki życia, wychowanie, relacje z innymi ludźmi, nabyte doświadczenia mają ogromny wpływ na kształtującą się osobowość.
Mimo, że obniżona sprawność umysłowa nie zawsze musi wiązać się z niedorozwojem osobowości, zaburzeniami psychicznymi, to jednak obecna sytuacja społeczna powoduje, że bardzo często ze sobą współistnieją (W.Pilecka, 2001). Patologiczne warunki życia, niewłaściwe postawy rodzicielskie, niezadowalająca jakość kontaktów interpersonalnych, uprawiane formy aktywności w dużej mierze utrudniają, zmniejszają możliwości rozwoju osób upośledzonych umysłowo. Czynniki te mogą powodować zarówno drobne nieprawidłowości, jak i poważne deficyty na poziomie mechanizmów emocjonalno-motywacyjnych (np. lęk, oczekiwanie niepowodzenia, agresywność), jak i na poziomie wyższych struktur poznawczych osobowości (obraz samego siebie, obraz świata) (Z.Janiszewska-Nieścioruk, 2002).
Jednym z podstawowych elementów struktury osobowości, na który chciałabym zwrócić szczególną uwagę, jest obraz własnej osoby. Obraz siebie jest systemem poglądów, zbiorem informacji o posiadanych cechach, możliwościach, zdolnościach czy umiejętnościach. Poza całokształtem wiedzy na własny temat obejmuje także samoocenę, stosunek do siebie samego, poczucie wartości oraz wiadomości tworzące ideał własnej osoby - "ja idealne" (A.Mikrut, 1995). Samoocena, wyrażona jest określonym stosunkiem emocjonalnym do postrzeganych cech, właściwości oraz wiąże się z ich wartościowaniem. Stanowi zespół różnorodnych sądów i opinii, odnoszonych do swojej osoby (Z.Janiszewska-Nieścioruk, 2002).